Ga direct naar inhoud

Genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders

Voedingsmiddelen en diervoeders worden doorgaans geproduceerd van planten en dieren die al eeuwen door mensen gekweekt en gefokt zijn. Telkens werden de planten of dieren met gewenste eigenschappen gebruikt om mee verder te gaan. Deze gewenste eigenschappen ontstaan door spontane mutaties in het genetisch materiaal van dieren en planten. Genetisch gemodificeerde organismen zijn dieren of planten waarvan het genetisch materiaal (DNA) niet is gewijzigd via natuurlijke vermeerdering en/of recombinatie, maar door het inbrengen van een gewijzigd gen of een gen uit een andere variëteit of soort. Door genetische modificatie is het bijvoorbeeld mogelijk planten ongevoelig te maken voor onkruid- of insectenbestrijdingsmiddelen.

Op Europees niveau is er wetgeving opgesteld over genetisch gemodificeerde organismen (ggo’s)  ter bescherming van de volksgezondheid en het milieu. Er zijn twee verordeningen en twee richtlijnen van toepassing.

Verordening (EG) nr. 1829/2003 geeft voorschriften voor de toelating van, het toezicht op en de etikettering van ggo’s die worden gebruikt in levensmiddelen of diervoeders en levensmiddelen of diervoeders die ggo’s  bevatten dan wel ingrediënten bevatten die bestaan uit ggo’s of worden geproduceerd uit ggo’s. Er staan regels in met betrekking tot het aanvragen van een vergunning voor het gebruik van ggo’s, risicobeheer en etikettering.

Verordening (EG) nr. 1830/2003 voorziet in regels die ervoor zorgen dat producten die ggo’s bevatten en dat met ggo’s geproduceerde levensmiddelen en diervoeders in alle fasen van het productie- en distributieproces kunnen worden getraceerd. De kernpunten van de verordening zijn traceerbaarheid, etikettering en inspectie en controle.

Richtlijn 2001/18/EG inzake de doelbewuste introductie van genetisch gemodificeerde organismen in het milieu stelt EU-landen in staat de introductie van ggo’s die een risico vormen voor de volksgezondheid of het milieu te beperken of te verbieden.

Richtlijn (EU)2015/412 die EU-landen in staat stelt GGO’s op breder terrein te verbieden of beperken.

Juli 2023 heeft de Commissie een voorstel gepubliceerd voor een nieuwe verordening voor Nieuwe Genomische Technieken (NGT's). NGT's zijn nieuwe, innovatieve veredelingstechnieken die het mogelijk maken snel en gericht het genetisch materiaal van een plant aan te passen. Deze technieken hebben de potentie om bij te dragen aan een duurzamer agri-voedsel systeem. Momenteel vallen deze technieken onder de GGO-verordening, waardoor een lang proces moet plaatsvinden voordat producten die met deze technieken gemaakt zijn op de markt kunnen worden gebracht. Het voorstel van de Commissie brengt deze technieken onder in aparte wetgeving. 

In Nederland zijn de meeste Europese regels over genetisch gemodificeerde organismen opgenomen in het Besluit genetisch gemodificeerde organismen Milieubeheer en in de Regeling genetisch gemodificeerde organismen. Deze sluiten aan op de Europese wetgeving.

In Nederland wordt vanuit het ministerie van VWS over genetisch gemodificeerde organismen gesproken in het  Regulier Overleg Warenwet, Deskundigenoverleg Productwetgeving Levensmiddelen. Dit betreft overleg over of naar aanleiding van Verordening (EG) nr. 1829/2003 en Verordening (EU) nr. 1830/2003. De verantwoordelijkheid voor Richtlijn 2001/18/EG ligt primair bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat.

In EU-verband wordt het onderwerp genetisch gemodificeerde organismen besproken in de Permanente Commissie Voeding en Diervoeder, sectie Genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders. Stemmingen over nieuwe wetgeving op het gebied van genetisch gemodificeerde organismen (bv toelatingsbeschikkingen voor nieuwe ggo’s) vinden ook plaats in de Permanente Commissie. Ook hier gaat het om overleg over of naar aanleiding van Verordening (EG) nr. 1829/2003 en Verordening (EU) nr. 1830/2003.

Nationaal

  • Besluit genetisch gemodificeerde organismen Milieubeheer 2013
  • Regeling genetisch gemodificeerde organismen Milieubeheer 2013

Europees

  • Verordening (EG) Nr. 1829/2003 over genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders voorziet in een algemeen raamwerk voor de regulering van genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders in de EU. In deze verordening zijn de bepalingen opgenomen op basis van welke gronden genetisch gemodificeerde organismen toegelaten kunnen worden op de Europese markt en wanneer er sprake dient te zijn van etikettering van genetische gemodificeerde organismen in levensmiddelen en/ of diervoeder.
  • Verordening (EG) Nr. 1830/2003 over traceerbaarheid en etikettering van genetisch gemodificeerde organismen en de traceerbaarheid van met genetisch gemodificeerde organismen geproduceerde levensmiddelen en diervoeders zorgt voor de traceerbaarheid en etikettering van ggo’s nadat zij op de markt zijn gebracht.
  • Richtlijn 2001/18/EG over doelbewuste introductie van genetisch gemodificeerde organismen in het milieu geeft de principes weer en reguleert, (experimentele) introductie van genetisch gemodificeerde organismen in het milieu.

  • Richtlijn (EU) 2015/412 Tot wijziging van Richtlijn 2001/18/EG